Rechts en links in de Bijbel

Rechts en links in de Bijbel

Omdat ik zes weken met mijn rechterarm in een draagdoek moest lopen kwam ik er achter hoe onthand je bent met slechts één linkerhand, vooral als je rechts bent.
Maar toen vroeg ik mij af hoe dat zit met Gods rechterhand, want die wordt veel genoemd in de Bijbel. Wat doet Hij daar precies mee en waarom nou precies ‘rechts’.

Jesaja 41:10 zegt: “Wees niet bevreesd, want Ik ben met u, wees niet verschrikt, want Ik ben uw God. Ik sterk u, ook help Ik u, ook ondersteun Ik u met Mijn rechterhand die gerechtigheid werkt.”

Een schitterende tekst die duidelijk laat zien wat God met Zijn rechterhand doet. Hij werkt er gerechtigheid mee en Hij ondersteunt de mens. Die rechterhand is dus Gods superinstrument waarmee Hij dat doet. Toen was mijn nieuwsgierigheid wel gewekt en dacht ik: wat zou er nog meer in de Bijbel staan over Gods rechterhand en als Hij een linkerhand heeft, wat doet Hij daar dan mee?

Aan de rechterhand van God in het Nieuwe Testament
Markus 16:19 “De Heere dan is, nadat Hij tot hen gesproken had, opgenomen in de hemel en heeft Zich gezet aan de rechter(hand) van God.”
De Heere Jezus Christus is dus gaan zitten ‘rechts’ van God in de hemel toen Zijn aardse bediening na Zijn eerste komst helemaal gereed was. Toen was er na 33 jaar rust en Hij zit op het best denkbare plekje, dicht bij Zijn Vader aan de rechterkant. Althans zo lijkt het.

In werkelijkheid betekent ‘zitten aan de rechterhand van (God)’: ‘gezeten zijn in de macht van (God)’.

Het gaat om de positie die iemand bekleedt.
Romeinen 8:34 “Christus is het Die gestorven is, ja wat meer is, Die ook is opgewekt, Die ook aan de rechterhand van God is, Die ook voor ons pleit.”
Efeze 1:20 “… die Hij gewerkt heeft in Christus, toen Hij Hem uit de doden opwekte en aan Zijn rechterhand zette in de hemelse gewesten.”
Bovenstaand onderwerp komt ook voor in Psalm 110: “De HEERE heeft tot mijn Heere gesproken:
Zit aan Mijn rechterhand, totdat Ik Uw vijanden gemaakt zal hebben tot een voetbank voor Uw voeten.”
In het Nieuwe Testament wordt 7x verwezen naar deze uitspraak van Psalm 110 (Matt. 22:44; Mark. 12:36; Luk. 20:42; Hand. 2:34; Hebr. 1:13; Hebr. 10:13 en 1 Kor. 15:25).
Maar in Psalm 110 gaat het over nog meer dan alleen de rechterhand. Het gaat ook over de vijanden van God die uiteindelijk tot een voetbank voor de voeten van de verhoogde Jezus zullen worden, een totale vernedering voor die vijanden dus.

De rechterhand van God in het Oude Testament
Voor rechterhand staat in de (Hebreeuwse) grondtekst: ‘jamin’, en dat woord komt 135x voor. Het wordt ook verklaard in de naam Benjamin, want dat betekent: Zoon van mijn rechterhand.
De eerste keer komt het woord in Genesis 13:9 voor, tijdens het gesprek tussen Abraham en neef Lot over de verdeling van het land. “… als jij naar links gaat, dan zal ik naar rechts (= yaman) gaan, en als jij naar rechts ( = yamin) gaat dan zal ik naar links gaan.”
Het eerste woord ‘rechts’ is een vertaling van ‘yaman’ (rechtshandig zijn). Het tweede woord ‘rechts’ is een vertaling van ýamin’.
Er zou dus eigenlijk vertaald kunnen worden met: … als jij de linkerhand neemt, ga ik naar rechts, en als jij de rechterhand neemt, ga ik naar links.
Er staat ook niet echt rechterhand, maar het kan worden opgevat als rechterkant of rechterzijde.
God doet inderdaad grootse dingen met rechts, zo lezen we in het lied van Mozes nadat het volk Israël door de Schelfzee was gegaan: “Uw rechterhand, Heere, was heerlijk in macht; Uw rechterhand Heere verpletterde de vijand” (Exod. 13:6) en vers 12: “U strekte Uw rechterhand uit en de aarde verzwolg hen.”
Nog een mooi voorbeeld van Gods unieke rechterhand vinden we in Psalm 80, vers 15: “O God van de legermachten, keer toch terug: kijk neer uit de hemel en zie. Zie om naar deze wijnstok (= Israël), de stam die Uw rechterhand geplant heeft, en dat om de Zoon, Die voor Uzelf sterk gemaakt hebt.”
En ook in Psalm 118:15 en 16 waar het over vreugdezang gaat, een lied van verlossing: “De rechterhand van de Heere doet krachtige daden, de rechterhand van de Heere is hoogverheven, de rechterhand van de Heere doet krachtige daden. Ik zal niet sterven maar leven.”

Als uw oog u doet struikelen, ruk het uit en werp het van u
Fout, zo staat het niet in de Bijbel. Er staat: Als uw rechteroog u doet struikelen, enz.
Het wordt geschreven in Mattheüs 5:29 en ook het volgende vers gaat op dezelfde manier: “En als uw rechterhand u doet struikelen, hak hem af en werp hem van u weg …”
Voor de werkelijke betekenis van deze uitspraken had het naar ons idee eigenlijk niet uitgemaakt als dat woordje ‘rechter’ er niet bij had gestaan, maar het staat er wel. En zo blijkt het steeds te gaan als het over lichaamsdelen van mensen gaat.
Bij Malchus wordt een oor afgehakt door Petrus, maar ook dat bleek zijn rechter te zijn. De Heere Jezus zet het er zo weer aan (Luk. 22:50).
In Lukas 6:6 is sprake van iemand met een verschrompelde hand, en dat blijkt de rechter te zijn. Het kan ook voorkomen dat iemand ons op de wang slaat volgens Mattheüs 5:39 maar dat zal dan toch de rechter moeten zijn, waarna wij dan vervolgens de linker aanbieden. En zelfs als aan de Heere Jezus bij wijze van spot een staf van riet gegeven wordt na de gevangenneming, krijgt Hij die in de rechterhand, zoals vermeld in Mattheüs 27:29.
En als de discipelen geen enkele vis vangen in de zee van Tiberias, moeten ze het net op bevel van Jezus aan de rechterkant uitwerpen en dan vangen ze een enorme hoeveelheid.

Uit dit alles blijkt wel duidelijk: De rechterkant is de goede kant.

Dit wordt ook bevestigd in Prediker 10, vers 2: “Het hart van een wijze is tot zijn rechterhand, maar het hart van een dwaas is tot zijn linkerhand.”
In de toekomst, zoals beschreven in Openbaring 13:16, zal de dan levende mens zelf mogen kiezen.
De keuze is: vóór het beest kiezen met het nummer 666 op de rechterhand of op het voorhoofd, of geen eten en drinken kunnen kopen en bidden: Geef ons heden ons dagelijks brood.
En als een mens niet in staat is om het verschil tussen de rechter- en linkerhand te weten, zoals de inwoners van Ninevé volgens Jona 4:1, dan gaat dat veel verder dan alleen het onderscheid tussen rechts en links. Dan gaat het over de goede weg volgen naar God toe, of de verkeerde eigen weg van God af. Daarom werd Jona ook naar hen toegestuurd (zie Jona 3:1).

De rechterhand blijkt de beste 
De rechterhand van God blijkt dus de meest uitnemende te zijn, want daarmee bewerkt Hij gerechtigheid en met die kant sterkt en ondersteunt Hij de mens. Dit principe vinden we de hele Bijbel door.
Als een mens rechtshandig is, is voor die persoon rechts de beste kant en zal ook de rechtervoet het handigst zijn en meestal ook het rechteroog als er ergens op gemikt moet worden. Dus dat rechteroog dat doet struikelen is het beste oog. Als zelfs het beste van de mens hem doet struikelen is er wel dringend hulp nodig, want zelfs als we het uitrukken en weggooien kunnen de gedachten gewoon doorgaan met ons te laten struikelen.
Als ons beste beentje, dat we voor zetten als we rechts zijn, ons toch doet struikelen, dan blijkt daaruit dat we van onszelf de verkeerde kant opgaan.
De rechterhand is ook de hand van gemeenschap tussen gelovigen zo lezen we in Galaten 2, vers 9: “En toen Jakobus, Kefas en Johannes, die geacht werden steunpilaren te zijn, de mij gegeven genade erkenden, gaven zij mij en Barnabas de rechter(hand) van de gemeenschap, opdat wij naar de heidenen en zij naar de besnedenen zouden gaan.”

Meer ‘rechts’ in het Oude Testament

1. De rechter oorlel - duim van de rechterhand - grote teen van de rechtervoet
Exodus 29:20 “U moet de ram slachten, wat van zijn bloed nemen en dat strijken op de rechteroorlel van Aäron en op de rechteroorlel van zijn zonen, op de duim van hun rechterhand en op de grote teen van hun rechtervoet” (zie ook Lev. 8:23+24; 14:14, 17, 25, 28).
Het centrale onderwerp van dit hoofdstuk is de wijding en heiliging van de priesters en het gaat hier over het verzoeningsbloed dat reddend is.
In dat kader kunnen we verstaan dat hier hun ‘horen’, ‘handelen’ en ‘lopen’ een speciale status krijgen, omdat ze ingesmeerd zijn met het bloed van de ram.
Van te voren (vs. 15 en 19) hadden de priesters al hun handen op de kop van de ram gelegd, zodat hun daden verzoend werden. Het was de zondebok en een type van Christus.
We lezen ook dat de delen van deze ram als beweegoffer voor het aangezicht van de Heere bewogen moesten worden en daarmee is de verwijzing naar de opstanding van Christus compleet. Dit bewegen (offeren) is niet zo maar wat heen en weer slingeren, maar een oprijzen en neerdalen van datgene wat gedood was.

2. Het rechteroog
1 Samuël 11:2 “Maar Nahas, de Ammoniet zei tegen hen: Op deze voorwaarde zal ik een verbond met u sluiten, dat ik bij u allen het rechteroog uitsteek. Zo zal ik schande over heel Israël brengen.”
Hier wordt door Nahas geëist dat het beste oog van de mannen van het leger van koning Saul eruit gestoken zou worden. Een idioot hoge eis, maar indien uitgevoerd, desastreus voor Israëls leger. Dan wordt de Geest van God vaardig over Saul, hij ontsteekt in woede en verslaat Nahas verpletterend en hij wordt vervolgens tot koning aangesteld in Gilgal (Gil-gal = de grote ommekeer).
Zacharia 11, vers 17 “Wee de herder van niets, die de kudde in de steek laat. Het zwaard zal zijn arm treffen en zijn rechteroog. Zijn arm zal helemaal verstijven, zijn rechteroog zal helemaal dof worden.”
Ook hier worden als straf de herders verlamd door hun belangrijkste oog en arm buiten werking te stellen.

3. Rechterschouder – Rechterachterbout
Exodus 29:22 “Maar de borststukken en de rechterachterbout bewoog Aäron als beweegoffer voor het aangezicht van de Heere, zoals Mozes geboden had“ (zie ook Leviticus 7:32-33, 8:25-26, 9:21).
Zodra het over een beweegoffer gaat, weten we dat het over de opstanding gaat, immers het geslachte en in delen gesneden dier beweegt weer. En meer specifiek gaat het hier over de rechterschouder van waaruit de rechter voorpoot wordt aangestuurd (de aanvalsklauw) en over de rechter achterbout van waaruit de rechterpoot (de afzetpoot) wordt bediend. Beide - overdrachtelijk gezien- de meest belangrijke ledematen van een viervoeter.

Rechts- en linkshandigheid bij de mens
Het percentage linkshandigen wordt op dit moment gesteld op ongeveer 15%. In de Bijbel is wel iets te vinden over linkshandigheid in Richteren 20:15 en 16. Onder de 26.000 duizend strijders uit de stam van Benjamin plus de 700 uit Gibea bleken totaal slechts 700 linkshandig te zijn, dat is maar 2,7%

Rechts en links in de wereld
Onze samenleving is sterk rechts georiënteerd: We rijden en lopen rechts en geven rechter handen, we zweren en toosten rechts. Maar bij allerlei sporten gaat het tegen de wijzers van de klok in, zoals hardlopen, schaatsen, windhonden rennen, wielrennen op kombanen en ook bij honkbal loopt men linksom. Het Olympisch Comité heeft dat in 1908 afgesproken.
Veel motor- en autoracecircuits gaan ook linksom hoewel daar ook uitzonderingen op zijn. Op de kermis draait de draaimolen en de carrousel vaak linksom en ook draaideuren gaan linksom, maar de wijzers van de klok gaan rechtsom; zo ook een kurketrekker en schroeven en bouten. We leven in een ‘rechtse’ wereld waar veel toegangspoortjes en automaten speciaal voor rechtshandigen gemaakt zijn. Daar ondervond ik als tijdelijk linkshandige behoorlijk hinder van als ik geld ging pinnen waarbij ik echt een stap naar rechts moest maken om met mijn linkerhand het pasje weer terug te nemen.

Rechts en links in de taal
In de meeste talen is er ook een ongelijkheid terug te vinden in de overdrachtelijke betekenis van links en rechts. In ons woord ‘rechts’ ligt het woord ‘recht’ ingesloten wat terug komt bij ‘rechtvaardig’ en ‘gerechtigheid’. Bij ‘links’ is dat toch anders, daar zit ‘link’ in en dat is ‘onbetrouwbaar’ of vals.
De richter Ehud maakte op ‘slinkse’ wijze gebruik van zijn linkshandigheid volgens Richteren 3:21.
Het woord ‘recht’ vinden we veel terug in onze taal en steeds met een positieve betekenis zoals: Rechtvaardig, rechtmatig, rechtop, rechtschapen, rechtszaak, rechtuit, rechthuis, rechter.
Saulus moest ook gaan naar de straat genaamd ‘de Rechte’ (Hand. 9:11). Hij had de Heere ontmoet en ging vanaf toen de goede kant op.
Het woord ‘rechts’ in het Engels is: ‘right’ en dat betekent ook rechtvaardig en ok. ‘Links’ is hier: ‘left’ en dat betekent ook: ‘achterlaten’ of ‘laten’.
In het Frans is links ‘gauche’ wat ook oneerlijk of slecht betekent en ‘rechts’ is ‘droit’ wat net als in het Nederlands ‘rechtvaardig’ of ‘eerlijk’ betekenen kan volgens het woordenboek.
Een linkerhand is in het Italiaans ‘stanca’ wat ‘de vermoeide’ betekent of ‘manca’ wat zoiets als ‘vermoeidheid’ en ‘gebrekkigheid’ is. In het Spaans is de ‘linkerhand’: ‘zurdo’ en ‘a zurdas’ betekent: de verkeerde kant op.

Spreekwoorden en gezegden met links en rechts
‘Recht door zee gaan’ betekent iets op de goede manier aanpakken en doorpakken. Als iemand of iets ‘link’ is, kun je beter maar niet met diegene omgaan, want dat is gevaarlijk en kan verkeerd aflopen. Iemand met ‘twee linkerhanden’ is doorgaans iemand die buitengewoon onhandig is. Iemand of iets ‘links laten liggen’ betekent: er niet mee om gaan of vermijden.
En: ‘De linkerhand niet laten weten wat de rechter doet’. Dit is overgenomen uit Mattheüs 6, vers 3: “Maar als u een liefdegave heeft, laat dan uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet.”
De goede rechterhand geeft een liefdegave. De linkerhand wordt hier vergeleken met wat er in het voorgaande vers omschreven staat: “Wanneer u dan een liefdegave heeft, laat het niet voor u uit bazuinen, zoals de huichelaars in de synagogen en op de straten doen, opdat ze door de mensen geëerd zouden worden.”

Rechts en links in de natuur
De meeste dieren zijn net als de mens redelijk symmetrisch geschapen, vooral aan de buitenkant. Bij de mens zit het hart b.v. iets naar links, maar voor de rest is de linker- en de rechterkant toch bijna identiek. Toch komt er nog wel wat verschil voor met links en rechts in de natuur.
Met de narwal is wel iets vreemds aan de hand. Alleen bij het mannetje groeit de linkerhoektand uit tot een wel 2 meter lange recht naar voren stekende speer die links gespiraliseerd is.
Een ander sterk asymmetrisch dier is het mannetje van de wenkkrab die links een enorme schaar heeft en rechts een hele kleine.
Er is ook nog een vis die het vermelden waard is en dat is de vieroogvis. Deze heeft vier ogen en hij zwemt altijd met twee ogen boven water en de andere twee onder water.
Bij zowel de mannetjes als de vrouwtjes zit het geslachtsorgaan of links of rechts, waardoor het onmogelijk is dat een rechtse man met een rechts vrouwtje zou kunnen paaien. Gelukkig heeft de Schepper in een oplossing voorzien, want er blijken net zoveel rechtse als linkse vieroogvissen te zijn. Maar ze moeten wel even de juist georiënteerde partner vinden om zich te kunnen voortplanten.

De zegen met de rechter- of de linkerhand
Een mooi voorbeeld staat in Genesis 48:13 en 14 bij het zegenen van de beide zonen van Jozef door hun opa Jakob. Het gaat om Efraïm en Manasse, van wie Manasse de eerstgeborene was.
De oude Jakob was praktisch blind (vs. 10) maar God stuurde het zo dat hij de linkerhand op het hoofd van Manasse legde en zijn rechterhand op het hoofd van Efraïm. Hij kruiste dus bewust de handen en Jozef ziet het en vindt dat kwalijk (vs. 17) en zegt dat ook tegen zijn oude vader. Jozef zei tegen zijn vader: “Niet zó, mijn vader, want dit is de eerstgeborene. Leg uw rechterhand op zijn hoofd.”
Hier ook is het bij de menselijke, zegenende hand van belang of het de rechter dan wel de linker is.
Beide handen zegenen, zo blijkt uit de vers 19b, maar “toch zal zijn jongste broer meer aanzien krijgen dan hij, en zijn nageslacht zal tot een grote menigte van volken worden.”
Het zit hem natuurlijk niet echt in de menselijke rechterhand, maar om de zegeningen die God van plan is te geven. En het gaat over het eerstgeboorterecht bij mensen die toch echt een type zijn van dé Eerstgeborene uit de doden, Christus Jezus (zie ook Gen. 4:22, Num. 3:13, Rom. 8:29 en Kol. 1:15).

De linkerhand van God
In Mattheüs 25:31-46 gaat het over het laatste oordeel wat uitgevoerd zal worden na de tweede komst van Christus als Hij zal zitten op de troon van Zijn heerlijkheid. De volken zullen dan bij elkaar worden gebracht voor die troon en Christus zal ze van elkaar scheiden ‘zoals de herder de schapen van de bokken scheidt. “En Hij zal de schapen aan Zijn rechterhand zetten, en de bokken aan Zijn linkerhand. Dan zal de Koning zeggen tegen hen die aan Zijn rechterhand zijn, Kom, gezegenden van Mijn Vader, beërf het Koninkrijk dat voor u bestemd is vanaf de grondlegging der wereld” (vs. 33-34).
Daarna wordt in de volgende verzen uitvoerig beschreven wat hiervoor de criteria zijn. Maar dan komt het oordeel voor de anderen in vers 41: “Dan zal Hij ook zeggen tegen hen die aan de linkerhand zijn: Ga weg van Mij, vervloekten, in het eeuwige vuur, dat voor de duivel en zijn engelen bestemd is.”
Dat is duidelijke taal. Het loopt niet goed af met diegenen die aan Zijn linkerhand worden geplaatst in die toekomstige periode van het Koninkrijk. Maar dit is dan tevens ook de enige Bijbeltekst waar overdrachtelijk over Gods linkerhand wordt gesproken.
Tussen twee haakjes: Hier wordt niet gesproken over de Gemeente, het Lichaam van Christus, want die is al van vóór de grondlegging der wereld uitverkoren (Efe. 1:3). Hier gaat het nadrukkelijk over de volken ‘vanaf’ de grondlegging der wereld.
‘Wij’ zijn geplaatst in de hemel in Christus volgens Efeze 1:22-23 en Kolossenzen 1:13. Wij bevinden ons dus ook aan de rechterhand van God en dat is de goede kant, weten we nu.
Met betrekking tot het volk Israël wordt op deze manier nooit gesproken over een hemelse toekomst, maar juist een aardse (zie ook Ps. 105:1).

Conclusie
De verschillen tussen links en rechts zijn groot in de Bijbel. Er blijkt een diepere betekenis in te liggen met het oog op Gods handelen. Laten vooral de linkshandigen onder de lezers zich dus niet achtergesteld voelen, want daar gaat het niet om.
Het gaat om hoe God werkt en de terminologie die Hij daarvoor in Zijn Woord gebruikt om daarmee ook Zijn principes duidelijk te maken. Hij is een liefdevolle en gulle God Die ondersteunt en sterkt met Zijn machtige rechterarm en dat hebben we als mens zo dringend nodig (zie Jes. 41:10). We kunnen, linksom of rechtsom, gelukkig altijd bij Hem terecht!

Duizenden lezers gingen u voor. Ondersteun AMEN. Word ook abonnee!

Nieuw in de Morgenroodreeks

De Morgenroodboekjes komen uit in de Morgenroodreeks: een serie Bijbelstudieboekjes die sinds 1960 wordt uitgegeven. De in deze reeks verschenen boekjes zijn handzaam en praktisch en helpen je verder om de Bijbel beter te leren kennen.

"Zoon" in het Oude Testament - Een speurtocht naar de Naam van Gods Zoon

In Spreuken 30 wordt een vraag gesteld over God: "Hoe is Zijn Naam en hoe is de Naam van Zijn Zoon ...?" (vs. 4b). Wat bijzonder dat hier - circa 1000 jaar vóór Christus - ervan uitgegaan wordt dat God een Zoon heeft! Naast de vele Oudtestamentische verwijzingen naar de Persoon en het werk van Christus, wordt slechts in Spreuken, de Psalmen en het boek Jesaja naar Hem verwezen met het woord "Zoon". Aan de hand van deze teksten zoeken we naar het antwoord op de dubbele vraag uit het Spreukenboek. Het antwoord vinden we uiteindelijk in het Nieuwe Testament. Dat antwoord is verrassend!

Ook als e-book verkrijgbaar!

Meer info & bestellen 'Zoon'

Levend water

Water is de meest voorkomende vloeistof op aarde, een essentieel onderdeel van de natuur en noodzakelijk voor het (ontstaan van) leven.
In dit boekje gaat het niet zozeer over water als vloeistof, maar vooral over geestelijk water. Dat wil zeggen: water als aanduiding van waarachtig leven, voortkomend uit Gods Geest.
Daarnaast verwijst water ook naar Gods Woord, dat levend en krachtig is. Vandaar de titel van dit boekje: levend water.

Ook als e-book verkrijgbaar!

Meer info & bestellen 'Levend water'

Schatten uit Gods Woord - 4

De serie Schatten uit Gods Woord bevat boeken waarin allerlei Bijbelse onderwerpen worden behandeld. Deze onderwerpen kun je zien als schatten die je opgraaft vanuit Gods Woord. David zegt: "De woorden van de HEERE zijn reine woorden, als zilver gelouterd in een aarden smeltkroes, gezuiverd zevenmaal" (Ps. 12:7). Hij schrijft dit om daarmee de betrouwbaarheid van Gods woorden te onderstrepen. Zij staan wat dat betreft lijnrecht tegenover de woorden die trouweloze mensen spreken (zie vs. 2-5). Wat God zegt in Zijn Woord kun je zonder meer aannemen; Hij is immers Zelf de waarheid! Daarom is het zo de moeite waard om de Bijbel te lezen, te overdenken en te leren begrijpen. Daar word je wijs van!

Dit vierde deel bevat 22 hoofdstukken over even zoveel onderwerpen. 

Spreuken 3:13-15 zegt:
"Welzalig is de mens die wijsheid vindt,
de mens die inzicht verkrijgt, want
- haar opbrengst is beter dan de opbrengst van zilver en
- haar inkomen beter dan bewerkt goud,
- zij is kostbaarder dan robijnen.
Al jouw wensen zijn met haar niet te vergelijken".

Meer info & bestellen 'Schatten uit Gods Woord - 4'