De naam ´Kerstmis´ komt van kerstenen zou een mens denken. Maar neen, zo zegt het etymologisch woordenboek van Van Dale: Kerstmis komt voort uit de traditie van de (katholieke) kerk, van het Latijnse 'Christes Masse' of de mis van Christus. Overigens: het grootste feest van de (katholieke) kerk komt niet één keer voor in de Bijbel. Het is pas eeuwen later ontstaan.

Na de dood van Christus werden overal (geheime) kerkdiensten gehouden. Aan het einde van elke dienst zei de voorganger: 'Ite, missa est', de formule waarbij de gelovigen werden heengezonden. Zo kreeg die dienst de naam 'Mis'. Toen in het jaar 336 de Romeinse keizer Constantijn 25 december uitriep tot officiële geboortedag van Jezus Christus werd de mis van die dag de 'Christes Masse'. Probeer dat drie keer na elkaar snel uit te spreken, en je begrijpt waarom dat het in het Nederlands Kerstmis werd. De Engelsen blijven er met Christmas iets dichterbij.

En het Franse Noël dan? Noël zou een samentrekking zijn van de woorden Natal of Nadal, dat zoveel betekent als: geboorte. Anderen houden het erop dat het gaat om de laatste lettergrepen van Emmanuël, de naam van de Messias: God met ons (Jes. 7:14, Matt. 1:23). Van Nuël naar Noël is maar een kleine stap. In de Middeleeuwen was Noël trouwens een vreugdekreet.

De Duitsers spreken over Kerstfeest als Weihnachten. Dat heeft weer een heel andere oorsprong: het is een samentrekking van 'Gewijde Nachten'. Daarbij wordt teruggegrepen op het verhaal in de Bijbel dat Jezus 's nachts werd geboren.

Vieren we Kerstmis terecht op 25 december?

De meeste Bijbelkenners zijn het er wel over eens, dat Jezus Christus niet op die dag is geboren. Eerder werd aangenomen dat hij op 6 januari ter wereld was gekomen, zoals in sommige Oosterse kerken nog steeds wordt gevierd. Maar officiële documenten zijn er niet, en beide dagen waren feestdagen lang voor de geboorte van de zoon van God.
Op 25 december was het feest van Saturnus, de zonnewende, de onoverwinnelijke zon. De New Catholic Encyclopedia zegt: “De datum 25 december komt niet overeen met Christus’ geboorte maar met het feest van de Natalis Solis Invicti, het Romeinse zonnefeest ten tijde van de zonnewende." Dat is ook de geboortedatum van de Iraanse god Mithras, de ´zon der rechtvaardigheid´.

Wanneer Jezus dan wel geboren is? Daarover lopen de meningen ook uiteen. Sommigen komen terecht in de Joodse maand Tisri (september/oktober), waarin het Loofhuttenfeest gevierd wordt. Anderen houden het op de tijd rond het Pascha-feest in de maand Nissan (maart/april). Eén ding is zeker: de Heiland is geboren en dat is -hoe en wanneer dan ook- reden om te gedenken!