Griekse woorden

Het gaat om ‘allos’ (komt 140x voor) en ‘heteros’ (94 x). Allos is inderdaad ‘anders’, maar heteros zou eigenlijk beter vertaald kunnen worden met ‘andersoortig’.

De betekenis van allos blijkt het beste uit de tekst in Mattheüs 5:39, waar staat:  “…maar wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe. Het kan hier niet anders gaan dan om twee wangen op hetzelfde gezicht en dat is precies de betekenis van allos: een andere van dezelfde orde of soort. Heteros kennen wij bijvoorbeeld als hetero: iemand van het andere geslacht.

Andere farao

Het is goed om er achter te komen wat er precies in de Bijbel staat, want soms rijzen er vragen. Ik vroeg me bijvoorbeeld al heel lang af hoe het mogelijk was dat er ooit in Egypte een andere farao aan het bewind kon komen, die Jozef niet gekend had (zie Hand. 7:18 en Exod. 1:8).

Het komt mij onbegrijpelijk voor dat er zo kort geleden een enorme catastrofe geweest is in de hele streek en dat hij er niet van wist. Zeven jaren met extreem rijke oogsten en daarna zeven volgende jaren met helemaal niets. Toen kwam ik er achter dat er in Handelingen 7:18 - “totdat er een andere koning opstond, die Jozef niet gekend had”- voor het woord ‘andere’ het Griekse woord heteros staat en dat betekent: andersoortig. Het gaat om een andersoortige farao dus. Kijk, dat verandert de zaak al. Er had ook het Griekse woord allos kunnen staan en dat betekent anders maar wel van dezelfde - Egyptische - soort. Heteros wil hier dus zeggen: van een totaal andere soort, oftewel een koning van een andere dynastie of mogendheid.

Ongeveer dezelfde woorden van Handelingen 7:18 staan ook in Exodus 1:8 “Toen trad er in Egypte een nieuwe koning aan, die Jozef niet gekend had”. Het gaat dus om een nieuwe koning!

De ontdekkingen die in Egypte zijn gedaan, bewijzen dat deze nieuwe farao inderdaad een totaal andere was. De mummie van deze farao, Rameses, is te zien in het Bulak Museum (d.i. het Nationaal Museum van Egypte, Caïro) en we weten dat hij degene was, die het volk Israël onderdrukte in het land Gosen. Hij bleek een Assyriër en aan ieder detail van zijn gezicht is te zien dat hij totaal verschilt van de farao’s die hem voorgingen. Egypte was door Assyrië onder de voet gelopen en bezet, blijkt uit Jesaja 52:4.

De zoon van deze Rameses heette Meneptah, en hij was farao tijdens de uittocht van Israël, de bevrijding van het juk. Zo zie je maar dat Gods Woord altijd Korrect is, tot in de kleinste details. Gelovigen weten dat natuurlijk allang, maar het is toch leuk als je zoiets ontdekt.

Andere Trooster

In Johannes 14: 15-17 lezen we dat de Heere Jezus zegt: “Als u Mij liefhebt, neem dan Mijn geboden in acht. En Ik zal de Vader bidden, en Hij zal u een andere Trooster geven, opdat Hij bij u blijft tot in eeuwigheid, namelijk de Geest van de waarheid, Die de wereld niet kan ontvangen, want zij ziet Hem niet en kent Hem niet, maar u kent Hem, want Hij blijft bij u en zal in u zijn”.

Een ‘andere’ Trooster. De Heere Jezus belooft iemand die zal troosten, maar een ‘andere’. Hij bedoelt natuurlijk de Heilige Geest, die komen zou.

In het Grieks staat hier het woord allos: een andere, maar wel van dezelfde soort. Van de ‘soort’ zoals de liefdevolle God en Vader en zijn Zoon, Jezus Christus. Gelukkig maar, want de discipelen hadden de Heere Jezus leren kennen als liefdevol. En die liefde is - 1 Korinthe 13 - geduldig en vriendelijk. Die liefde is niet jaloers en doet niet gewichtig. Die liefde is ook niet trots, is niet egoïstisch en voelt zich nooit beledigd. Zij neemt niemand iets kwalijk. Zij is niet blij met onrecht, maar juist met de waarheid. Die liefde beschermt altijd, heeft vertrouwen, verwacht het altijd van God en houdt stand. Die liefde hebben wij als mensen ook zo dringend nodig. De Heere Jezus begreep dat en beloofde daarom een Trooster zoals Hijzelf was!

Ander evangelie

In Galaten 1:7 komen beide uitdrukkingen, allos en heteros, voor: “Ik verwonder mij erover dat u zich zo snel afwendt van Hem Die u in de genade van Christus geroepen heeft, naar een ander (= heteros) evangelie, terwijl er geen ander (= allos) is; al zijn er ook sommigen die u in verwarring brengen en het Evangelie van Christus willen verdraaien”.

Paulus is dus hoogst verbaasd dat de gelovige Joden uit Galatië niet erg consequent zijn in geloofszaken. Ze laten zich kennelijk in met een ‘andersoortig’ evangelie, dat dus zelfs niet eens een ander van hetzelfde soort is!  

Er zijn in de Bijbel meerdere evangeliën te onderscheiden, die alle van hetzelfde soort zijn, nl. van God afkomstig c.q. door God gegeven. Een paar voorbeelden met daarbij één tekstvermelding:

-          Evangelie van het Koninkrijk (Matt. 4:23)

-          Evangelie van Gods genade (Hand. 20:24)

-          Evangelie van God (Rom. 1:1)

-          Evangelie van Christus (Rom. 15:19)

-          Evangelie van de heerlijkheid van Christus (2 Kor. 4:4)

-          Evangelie van de vrede (Efe. 6:15)

-          Eeuwig evangelie (Openb. 14:6)

Dit zijn alle evangeliën die hun eigen plaats hebben in Gods plan en van elkaar (kunnen) verschillen. Ondanks die verschillen behoren ze wel tot hetzelfde soort, nl. door God gegeven. Wel andere (= allos) dus, maar niet andersoortig (= heteros).

In Galaten 1 gaat het om een boodschap die niet van God afkomstig is, namelijk een verdraaiing van het evangelie van Christus (vs. 7). Het gaat om Judaïsten, die de boodschap der genade ondermijnden door te zeggen dat de gelovigen van Joodse komaf hun wettische, voorvaderlijke overleveringen (ook) moesten onderhouden. Daartegen verzet zich de apostel Paulus op niet mis te verstane wijze. Hij spreekt zelfs een anathema (vloek) daarover uit: “Maar ook al zouden wij, of een engel uit de hemel, ueen evangelie verkondigen, afwijkend van hetgeen wij u verkondigd hebben, die zij vervloekt!”

Gods blijde boodschap is uniek in liefde en vergeving.

Het is een boodschap waar je blij en gelukkig van wordt en het is een boodschap met toekomst voor de hele mensheid. Ook vandaag zijn er vele evangeliën en filosofieën waar mensen van harte in geloven, maar dat zijn ‘andersoortige’ evangeliën. Je kunt geloven in jezelf of in geld of in een of andere menselijke godsdienst, maar er is niets te vergelijken met het blijde evangelie van Jezus Christus, de Messias van Israël, die ook onze Verlosser en Zaligmaker is. 

Ook in Galaten 5:10 komt het woordje ‘anders’ voor. Het gaat over vaststaan in de vrijheid van Christus Die ons vrijgemaakt heeft van het juk van de wet (zie ook Gal. 5:4). Vers 10 spreekt over ‘anders’ gezind zijn en daar staat het woord allos. Het gaat dus over een andere, maar wel gelijksoortige gezindheid en geloof. Maar Paulus vertrouwt van hen in de Heere dat de Joden in Galatië in hun geloof in dezelfde God van Israël, niet ‘anders’ gezind zult zijn. Ze moeten dus geloven dat de wet heeft afgedaan en dat Jezus van Nazaret de lang verkondigde Messias is Die de wet vervuld heeft. De wet wordt tegenover de genade gesteld in de verzen 1 t/m 7.

Nog meer voorbeelden

Uit de vele Bijbelteksten waarin de woorden allos en heteros voor komen (zie onderaan dit artikel), kiezen we er een aantal uit en zeggen er wat meer over.

Lukas 17:34 “Ik zeg u: In die nacht zullen er twee op één bed zijn. De één zal aangenomen en de ander zal achtergelaten worden. Twee vrouwen zullen samen malen. De één zal aangenomen en de ander zal achtergelaten worden. Twee zullen er op de akker zijn. De één zal aangenomen en de ander zal achtergelaten worden”.

Bijzondere teksten die we vooral moeten plaatsen in de tijd van de wederkomst van Christus, vlak voor de komst van het Koninkrijk. Tot drie keer toe wordt in de grondtekst het woord heteros gebruikt, andersoortig dus. Het gaat hier om gelovigen en ongelovigen. De ene is geschikt voor het Koninkrijk en de andere zal door het oordeel van de aarde worden weggenomen.

Johannes 10:16 “Ik heb nog andere schapen die niet van deze schaapskooi zijn; ook die moet Ik binnenbrengen, en zij zullen Mijn stem horen en het zal één kudde worden en één Herder”.

Voor die ‘andere’ schapen staat hier het woord allos en dat betekent dat het hier niet om -  andersoortige - heidenen in het algemeen gaat, maar in het bijzonder om de tien stammen van Israël die nog steeds onder de heidenen verstrooid waren/zijn. 

Toen Jezus de twaalf discipelen uitzond, zie Hij tegen hen: “U zult u niet op weg begeven naar de heidenen en u zult geen enkelestad van de Samaritanen binnengaan, maar ga liever naar de verloren schapen van het huis van Israël” (Matt. 10:5-6). De heidenen worden hier dus tegenover het huis van Israël gezet.

In Mattheüs 15 zegt de Heere: “Ik ben alleen maar gezonden naar de verloren schapen van het huis van Israël” (vs. 24).

De uitdrukking ‘huis van Israël’ wordt in het Oude Testament (Exod. 16:31 e.v.a.) overwegend gebruikt voor het volk van Israël in z’n geheel. Na de splitsing van het rijk in de dagen van Salomo wordt er ook wel onderscheid gemaakt tussen het huis van Israël (het Noordelijk rijk, de 10 stammen) en het huis van Juda (het Zuidelijk rijk, de 2 stammen), zoals bijvoorbeeld in Jeremia 33:17.

In de dagen dat de Heere Jezus op aarde was, woonden er in het land, vooral in en rond Jeruzalem, voornamelijk Joden, nazaten van hen die teruggekeerd waren uit de ballingschap in Babel. Behorend tot Juda dus, de 2 stammen.

Het heil van God is niet alleen voor Juda (lees: de Joden) bestemd, maar voor het gehele huis van Israël, dus voor de 2 én de 10 stammen.

Was de Messias destijds als Jood (= uit Juda) onder de Joden, Hij moest ook de andere schapen (van Israël) weer thuisbrengen. Vandaar dat de Heere, Die zich hier als de goede Herder profileert, refereert aan de profetie van Ezechiël over de hereniging van Juda en Israël, in hoofdstuk 37:15 e.v. 

Overigens verklaarde Paulus in Handelingen 28:28 dat de zaligheid van God (lees: Christus) tot de heidenen gezonden is en dat is nog altijd realiteit vandaag. God is (nog) niet bezig met de terugverzameling en hereniging van Juda en Israël, maar met de uitroeping van de Gemeente, het Lichaam van Christus. Dit is door alle geslachten heen een geheim gebleven totdat het op de juiste tijd aan en via Paulus, gevangene in Rome, geopenbaard is. Dit wordt uitvoerig besproken in zijn gevangenschapsbrieven Efeziërs en Kolossenzen.

Later neemt de Heere de draad met Israëls geschiedenis weer op en zal Zich aan hen verbinden (zie bijv. Jer. 31:31, Hos. 2:18 en 6:1-3), zodat het weer één volk zal zijn, verbonden aan de Ene!

Handelingen 2:13 “Maar anderen zeiden spottend: Zij hebben te veel zoete wijn gehad”. Deze ‘anderen’ worden tegenover de Joden gezet uit vers 5 “Vrome mannen uit alle volken onder de hemel”. Deze Joden waren vroom en ze waren in vele vreemde landen geboren getuige vers 9 en 10.

Maar ze waren in Jeruzalem om het (jaarlijkse) wekenfeest te vieren. Die ‘anderen’ in vers 13 behoorden dus niet tot deze vrome mannen, want er staat hier het woord heteros, d.i. ‘andersoortig’.

Romeinen 7:23 “Maar in mijn leden zie ik een andere wet, die tegen de wet van mijn verstand strijd voert en mij tot gevangene maakt van de wet van de zonde, die in mijn leden is”.

Hier staat heteros, want deze twee wetten zijn totaal verschillend en tegenstrijdig. In de innerlijke mens verheugt Paulus zich in de wet van God (vs. 22) maar in zijn lichaam constateert hij een wet die tegen zijn verstand ingaat en hem tot gevangene maakt.

De oplossing voor dit probleem wordt in vers 24 en 25 gegeven: “Ik ellendig mens, wie zal mij verlossen uit het lichaam van deze dood? Ik dank God, door Jezus Christus, onze Heere”.

1 Korinthe 3:3-4 “…want u bent nog vleselijk. Als er immers onder u afgunst is en ruzie en tweedracht, bent u dan niet vleselijk en wandelt u dan niet naar de mens? Want als iemand zegt: Ik ben van Paulus, en een ander: Ik ben van Apóllos, bent u dan niet vleselijk?”

Die ‘anderen’ zijn vleselijke mensen die het aanhangen van een bepaald persoon belangrijker vinden dan hun overgave aan God. Die ‘andere ‘ is dus andersoortig en is gefocust op menselijke zaken en niet op Gods liefde en genade. Vandaar hier het woord heteros.

2 Korinthe 11:4 “Want als er iemand komt die een andere  (= allos) Jezus predikt, die wij niet gepredikt hebben, of als u een andere (= heteros) geest ontvangt dan die u ontvangen hebt, of een ander (= heteros) Evangelie, dat u niet aangenomen hebt, dan verdraagt u dat best”.

Hier komt drie keer het woord ‘anders’ voor, maar het wordt vanuit twee verschillende Griekse woorden vertaald.

De eerste keer gaat het over een ‘andere’ Jezus, maar wel van dezelfde soort. Dat is opmerkelijk en het laat zien hoe nauwkeurig Gods Woord in deze zaken is. De naam Jezus kwam vaker voor in die tijd (zoals ook nu het geval is). Echter, het gaat niet alleen om dezelfde naam, maar veel meer om de juiste persoon! Dus niet zomaar iemand van dezelfde ‘soort’, nl. met dezelfde naam, maar heel specifiek die Ene, Jezus van Nazaret, de ‘Christus der Schriften’.

Ook het ontvangen van een andersoortige geest en/of evangelie, dus niet van God afkomstig, liet men in Korinthe gewoon gebeuren. En dat, terwijl aan Paulus’ apostelschap, door God gegeven, werd getwijfeld!

Filippenzen 3:4 “Hoewel ik reden heb om ook op het vlees te vertrouwen; als iemand anders denkt te kunnen vertrouwen op het vlees, ik nog meer…”.

Hier gaat het over iemand anders (= allos), maar dus wel van de gelovige Joodse soort. Zie de opsomming van aardse en wettische feiten uit de verzen 5 en 6. Menselijk gesproken allemaal indrukwekkende prestaties, maar volgens Paulus nu niet meer interessant en hij beschouwt ze zelfs als ‘schade’ en ‘vuiligheid’ in vers 8.

1 Thessalonicenzen 2:6 “Wij zochten ook geen eer van mensen, niet van u, ook niet van anderen, hoewel wij, als apostelen van Christus, u tot last hadden kunnen zijn…”.

Paulus heeft het over ‘anderen’ (= allos), maar wel van dezelfde soort, oftewel andere (vnl. Joodse) gelovigen dus. In Thessaloniki in Griekenland woonden vele Joden die na hun ballingsschap niet naar Israël waren teruggekeerd.

Hebreeën 4:8 “Want als Jozua hen in de rust gebracht had, zou God daarna niet gesproken hebben over een andere dag”.

Het gaat hier niet zomaar over een willekeurige andere dag, maar over een dag van dezelfde importantie en strekking: een dag van rust, sabbatsrust. Een gelijksoortige sabbatdag, allos dus, zoals te lezen is vanaf hoofdstuk 4:6.

Hebreeën 7:11 “Als dan door het Levitische priesterschap de volmaaktheid bereikt had kunnen worden – want onder dit priesterschap had het volk de wet ontvangen – waarom was het dan nog nodig dat er een andere (= heteros) Priester naar de ordening van Melchizedek zou opstaan, Eén van Wie niet gezegd kan worden dat Hij naar de ordening van Aäron was?”

De Heere Jezus was uit de stam Juda, terwijl het priesterschap van het Oude Verbond was voorbehouden aan de stam Levi. Maar dat niet alleen. Het (nieuwe) priesterschap was ook van geheel andere orde, namelijk niet naar de orde van Aäron, maar die van Melchizedek. En: behorend bij het Nieuwe Verbond.

Jakobus 2:25 “En is Rachab de hoer niet op dezelfde manier uit werken gerechtvaardigd, toen zij de boden heeft ontvangen en langs een andere weg heeft laten gaan?”

Ook hier het woord heteros, want de boden kwamen door de deur binnen, maar verlieten haar woning op de muur door het venster, volgens Jozua 2:15. Inderdaad een andersoortige uitgang.

Judas, vers 6 “Evenzo is het met Sodom en Gomorra en de steden eromheen, die op dezelfde wijze als zij hoererij bedreven hebben en ander vlees achterna gegaan zijn”.

Het woord heteros hier wijst dus op andersoortig vlees. Judas spreekt hier over gevallen engelen die hun oorspronkelijke (of eerste) woonplaats heel bewust hebben verlaten.

Deze engelen zijn gruwelijk de fout in gegaan en hebben gepoogd om, biologisch gesproken, het menselijk ras te saboteren om zodoende te voorkomen dat de al in Genesis 3:15 beloofde Verlosser zou komen. Er stond heel wat op het spel: de geboorte van de Messias, de Verlosser der wereld.

Hieronder de complete lijst van Bijbelteksten waarin ALLOS voorkomt

Matt. 2:12; 4:21; 5:39; 8:9;10:23; 12:13; 13:5, 7, 8, 31, 33; 10:9; 20:3, 6; 21:8, 33, 36, 41; 22:4; 25:16, 17, 20, 25; 26:71; 27:42, 61; 28:1.

Mark. 3:5; 4:5,7, 8, 36; 6:15; 7:4, 8; 8:28; 10:11, 12; 11:8; 12:4, 5, 9, 31, 32; 14:19, 58; 15:31, 41

Luk. 5:29; 6:10, 29; 7:8, 19, 20; 9:8, 19; 20:16; 22:59; 23:35

Joh. 4:37, 38; 5:7, 32, 43; 6:22, 23; 7:12, 41; 9:9, 16; 10:16, 21; 12:29; 14:16; 15:24; 18:15,16, 34; 19:18, 32; 20:2, 3, 4, 8, 25, 30; 21:2, 8, 18, 25;

Hand. 2:12; 4:12; 15:2; 19:32; 21:34;

1 Kor. 1:16; 3:10, 11; 9:2, 12, 27; 10:29; 12:8, 9, 10; 14:19, 29, 30; 15:39, 41.  2 Kor. 1:13; 8:13; 11:4, 8

Gal. 1:7; 5:10; Fil. 3:4; 1 Thess. 2:6; Hebr. 4:8; 11:35; Jac. 5:12;

Opb. 2:24; 6:4; 7:2; 8:3; 10:1; 12:3; 13:11; 14:6, 8, 15, 17, 18; 15:1; 16:7; 17:10; 18:1,4; 20:12.

En hieronder de teksten met HETEROS

Matt. 6:24; 8:21; 11:3; 12:45; 15:30; 16:14; Mark. 16:12;

Luk. 3:18; 4:43; 5:7; 6:6; 7:41; 8:3, 6, 7, 8; 9:29, 56, 59, 61; 10:1; 11:16, 26; 14:19, 20, 31

Luk. 16:7, 13, 18; 17:34, 35, 36; 18:10; 19:20; 20:11; 22:58, 65; 23:32, 40 Joh. 19:37;

Hand. 1:20; 2:4, 13, 40; 4:12; 7:18; 8:34; 12:17; 13:35; 15:35; 17:7, 21, 34; 19:39; 20:15; 23:6; 27:1, 3

Rom. 2:1; 7:4,23; 8:39; 13:8,9.

1 Kor. 3:4; 6:1; 8:4; 10:24, 29; 12:9, 10; 14:17, 21; 15:40; 2 Kor. 8:8; 11:4

Gal. 1:6,19; 6:4; Efe. 3:5; Fil. 2:4; 1 Tim. 1:10; 2 Tim. 2:2; Hebr. 5:6; 7:11,13, 15; 11:36;

Jac. 2:25; 4:12; Judas 1:7